نشانه های عزت نفس پایین در رفتار، زندگی و موفقیت ما

معمولا زیاد از عبارتهای اعتماد به نفس و عزت نفس پایین یا بالا می شنویم. گاهی احساس می کنیم اگر عزت نفس بیشتری داشتیم موفق تر بودیم و گاهی نیز کنجکاو هستیم که بدانیم واقعا نشانه های عزت نفس پایین در زندگی چیست. دوست داریم بدانیم واقعا عزت نفس چیست و کمبود ان چه پیامدهایی در زندگی دارد. در این قسمت به این سوال پاسخ می دهیم که عزت نفس چیست و نشانه های عزت نفس پایین در زندگی چیست؟

عزت نفس چیست و چه اجزایی دارد؟

عزت نفس یا حرمت نفس (self esteem) چیزی فراتر از احساس درونی ارزشمندی بوده و متشکل از دو جز به هم مرتبط زیر است:

خودتوانمندی یا اعتماد به نفس

احساس بنیادی اعتماد به توانایی‌مان به اندیشیدن، به توانایی‌مان برای مواجهه با چالش‌های زندگی

احترام به خود یا حرمت نفس

احساس اینکه شایسته خوشبختی هستیم. اعتماد به اینکه حق داریم شاد و موفق باشیم، حق داریم که احساس ارزشمندی و شایستگی کنیم، احساسی که به ما کمک می‌کند خواسته‌های و نیازهای خود را طلب کنیم، به ارزش‌هایمان دست یابیم و از میوه‌ی تلاش‌های خود بهره‌مند شویم.

خودکارآمدی یعنی:

اعتماد به عملکرد ذهنم، تواناییم در اندیشیدن، یادگرفتن، انتخاب کردن و تصمیم گرفتن

اعتماد به تواناییم برای درک واقعیت‌هایی که در دایره علایق و نیازهای من است،

اعتماد به خود و خوداتکایی

احترام به خود یعنی:

اطمینان از ارزشم، دیدگاه تصدیق کننده نسبت به حقم برای زندگی کردن و خوشبخت بودن،

احساس راحتی در ابراز کردن درست افکار نیازها و خواسته‌هایم،

احساس اینکه مسرت و شکوفایی حق طبیعی من از بدو تولد هستند.

خودکارامدی و احترام به خود دو مؤلفه‌ی اصلی عزت نفس هستند که کمبود هر یک به معنی نقص عزت نفس فرد یا به قولی عزت نفس پایین است. مستقل از اینکه او چه دارایی‌های دیگری دارد. این بدین معنی نیست که فردی که عزت نفس بالا دارد آگاهانه به این موارد فکر می‌کند بلکه این ذیدگاهها باورهای ضمنی ناخودآگاه او را تشکیل میدهند که در رفتار، منش و زندگی‌اش ظهور می‌یابد.

تجربه خودکارآمدی

در زندگی فرد حس کنترل بر روی زندگی به او می‌دهد، حسی که ما به سلامت روانشناسی او نسبت می‌دهیم، حسی که موجب می‌شود به جای آنکه خود را قربانی حوادث بداند و نقش یک بازیگر منفعل را بازی کند، هسته‌ی اصلی و فعال زندگی خود باشد.

تجربه احترام به خود

در فرد حس اجتماع با افراد را به صورت خیرخواهانه و عاری از هر نوع اختلال عصبی امکان می‌سازد، حسی توأم با استقلال و احترام دو جانبه.

در درون یک فرد میزان عزت نفس نوسان دارد همان طور که حالات روانشناسی نوسان دارد.

آنچه ما به عنوان سطح عزت نفس نام می‌بریم سطح متوسط عزت نفس در فرد است.

اگرچه وقتی از عزت نفس صحبت می‌کنیم معمولاً از باور و اعتقاد فرد نسبت به خودش حرف می‌زنیم، اما دقیق‌تر این است که عزت نفس را تجلی‌یافته در رفتار فرد ببینیم.

یعنی آن گرایشی که فرد را وامی‌دارد که زندگی را به گونه‌ای خاص تجربه کند. بنابراین در یک تعریف رسمی تر:

معنی عزت نفس چیست؟

عزت نفس گرایشی است که فرد را وامی‌دارد:

این باور که شایستگی خوشبختی را دارد، در زندگی، رفتار و تجارب خود محقق کند.

خود را به عنوان کسی تجربه کند که صلاحیت غلبه بر چالش‌های زندگی را دارد.

عزت نفس بالا داشتن یعنی اینکه با اطمینان احساس کنیم که شایستگی زندگی را داریم.

عزت نفس پایین داشتن یعنی اینکه حس کنیم بی‌کفایتیم و صلاحیت برخورداری از زندگی را نداریم، اینکه اساساً به عنوان یک انسان اشتباه هستیم.

عزت نفس متوسط داشتن یعنی نوسان بین احساس شایستگی و ناشایستگی، بین درست یا غلط بودن به عنوان یک شخص.

این تناقضات نهایتاً به صورت رفتارهای گاه عاقلانه و گاه احمقانه بروز می‌کند و نهایتاً فرد را درگیر شدن یک حس عدم اطمینان می‌کند که بالأخره کدام یک من اصلی است.

اعتماد به ذهن خود و علم به اینکه شایسته‌ی خوشبختی هستیم اساس عزت نفس است.

این باور از آن سو قدرتمند است که نه صرفاً یک احساس و یا یک قضاوت بلکه حقیقتی است که به فرد انگیزه بخشیده و او را به حرکت وامی‌دارد.

چرا افزایش عزت نفس اهمیت دارد؟

ناتانیل براندن پدر علم خودباروی و جنبش خودباوری در جهان این‌چنین می‌گوید که هر شکایت و نارضایتی که داریم، هر یک از علائم عصبی که از خود نشان می‌دهیم ریشه در دو چیز دارد:

• یا اثر مستقیم عزت نفس پایین (ناکافی) است، احساساتی چون بی‌ارزشی، بی‌فایدگی و انفعال

• یا بالعکس نتیجه‌ی حالت دفاعی در مقابل عزت نفس پایین (ناکافی) است، احساساتی چون تکبر و فخرفروشی کردن، خودستایی و لاف زدن، رفتارهای اجتماعی خارج از کنترل، برون ریزی رفتارهای جنسی نادرست

ضرورت داشتن عزت نفس

عزت نفس یک نیاز عمیق و قدرتمند انسانی است که برای بهینه عمل کردن در زندگی و برای خودشکوفایی ضروری است. به هر میزان که این نیاز در وجود شخص کم باشد به همان میزان فرد در پیشرفت خود لنگ خواهد زد.

ناتانیل براندن می‌گوید:

به جز اختلالاتی که ریشه بیولوژیکی دارد، من نتوانستم به یک مشکل روانشناسی – از اضطراب و افسردگی گرفته تا عدم موفقیت در مدرسه و کار، ترس از عشق و صمیمیت، ترس از شادی، ترس از موفقیت، اعتیاد به الکل و مواد مخدر و محرک، تجاوز به کودکان، آزار و اذیت همسر، اختلالات جنسی و وابستگی‌های عشقی عاطفی، احساس بی‌هدفی و انفعال و حتی خودکشی و جرائم خشونتی، که ردپای آن- حداقل بخشی از آن – به کمبود عزت نفس برنگشته است.

از همه‌ی قضاوت‌هایی که در دنیا وجود دارد هیچ یک به اندازه قضاوتی که خودمان در رابطه با خودمان داریم اهمیت ندارد

پیشنهاد میکنیم این مقاله را بخوانید: چگونه با آرامش بیشتر زندگی و پیشرفت کنیم

فیلم آموزشی افزایش عزت نفس

♦ تقویت عزت نفس و اعتماد به نفس

♦ آشنایی با نقش عزت نفس در عشق و روابط عاطفی زن و مرد

♦ آشنایی با نقش عزت نفس در پیشرفت شغلی و ثروت

♦ تمرینات عملی برای افزایش عزت نفس

دانلود فیلم آموزشی افزایش عزت نفس و اعتماد به نفس

آیا عزت نفس یک نیاز حیاتی است؟

نیاز ما به عزت نفس مشابه نیاز ما به ویتامین‌هاست نه غذا و آب. اگر چند روز آب و غذا نخوریم می‌میریم اما اگر ویتامین به بدن ما نرسد گرچه زنده می‌مانیم اما بعضی توانایی‌ها را از دست می‌دهیم.

نیاز ما به عزت نفس مشابه نیاز ما به ویتامین‌هاست، ما از فقدان عزت نفس نمی‌میریم اما این کمبود به صورت جدی موجب نقص در عملکرد ما می‌شود.

عزت نفس در فرایند زندگی ما نقش اساسی دارد.

عزت نفس نیازی ضروری برای یک رشد نرمال و سالم است

عزت نفس ارزشی برای بقا و نجات است.

علائم و نشانه های عزت نفس پایین در زندگی و رفتار ما

گاهی اوقات عزت نفس پایین خود را، مستقیماً در رفتارهایی چون بیش مصرفی، اتومبیل‌سواری توأم با بی‌دقتی و خودکشی نشان می‌دهد.

اما برای بسیاری از ما اثر عزت نفس غیرمستقیم است و نیاز به دقت نظر بیشتر دارد. ما نیاز به تفکر و خودآزمایی بیشتری داریم تا بفهمیم چگونه عمیق‌ترین دیدگاه‌هایی که نسبت به خودمان داریم چگونه در بین هزاران انتخابی که سرنوشت ما را شکل می‌دهد ظاهر می‌شود.

نشانه های عزت نفس پایین ممکن است خود را در:

انتخاب همسر نامناسب، در ازدواجی که برای ما فقط بدبختی می‌آورد،

در شغلی که به هیچ جا نمی‌رسد، آرزوهایی که با خودکارشکنی خراب می‌شود،

رویاهایی که هرگز تحقق نمی‌یابند، ایده‌های خوبی که در همان نطفه خفه می‌شوند،

یک ناتوانی اسرارآمیز از لذت نبردن از زندگی، عادت‌های مخرب زندگی،

اضطراب و افسردگی، مقاومت کم نسبت به بیماری، وابستگی زیاد به مصرف دارو،

گرسنگی سیری‌ناپذیر برای عشق و پذیرفته شدن

و کودکانی که از احترام به خود و لذت بودن هیچ نمی‌دانند، نشان دهد.

به طور خلاصه زندگی که مانند رشته بلندی از شکست‌هاست، نتیجه عزت نفس پایین است.

وقتی عزت نفس ما کم است

انعطاف‌پذیری‌مان نسبت به مشکلات زندگی از بین می‌رود. ما در مشکلاتی از پا در می‌آییم که یک عزت نفس بالاتر می‌تواند آن را مغلوب کند.

بیشتر به دنبال فرار از رنج هستیم تا کسب لذت. منفی‌ها تأثیر بیشتری در ما دارند تا مثبت‌ها. اگر به خودمان، نه در کارامدی و نه در خوبی خود، ایمان نداشته باشیم جهان تبدیل به مکان وحشتناکی می‌شود.

به همین دلیل است که ناتانیل براندن عزت نفس مثبت را به عنوان سیستم ایمنی هشیاری انسان می‌نامد که مقاومت، قدرت و استعداد افراد را بالا می‌برد.

همان طور که یک سیستم ایمنی سالم ضمانت نمی‌کند که فرد مریض نشود اما او را کمتر آسیب‌پذیر می‌کند و در موقع بیماری بیشتر برای بهبود مجهز می‌کند، به همین ترتیب یک عزت نفس سالم تضمین نمی‌کند که فرد هیچ‌گاه در مواجهه با مشکلات دچار اضطراب و افسردگی نشود اما او را کمتر آسیب‌پذیر و بیشتر مجهز می‌کند تا بر آن مشکل غلبه کند و از آن عبور کرده و بالا رود. افراد با عزت نفس بالا هم مطمئناً ممکن است در ازدیاد مشکلات کمر خم کنند اما چیزی که مهم است این است که آن‌ها سریع‌تر خود را از آن بیرون می‌کشند.

عزت نفس بیشتر به انعطاف‌پذیری ما در مقابل مشکلات بر می‌گردد تا به نفوذناپذیری ما، به اینکه همان وقتی که ناامید و مضطربیم میدانیم که این مسائل گذرا هستند و میدانیم که در پایان کار احساس خوبی خواهیم داشت نه اینکه لزوماً در مقابل هر اتفاقی سفت و محکم باشیم.

عزت نفس پایین در افراد موفق چگونه خود را نشان می‌دهد؟

عزت نفس پایین به این معنی نیست که فرد لزوماً توانایی دست‌یابی به هیچ ارزش واقعی را ندارد.

برخی از ما ممکن است که توانایی و انرژی داشته باشیم و بر خلاف حس عدم ارزشمندی و شایستگی که در درون ماست برای دستیابی به اهداف بزرگ تلاش کنیم، مانند شخصی که مرتب در تلاش است تا ارزش خود را به پدری که همیشه او را یک بازنده خطاب می‌کرده ثابت کند.

اما بدین معنی است که کمبود عزت نفس موجب می‌شود که کمتر از آنچه قدرتش را داریم خلاق و موثر واقع شویم. به عبارت دیگر

عزت نفس پایین توانایی ما را برای لذت بردن از دستاوردهایمان محدود می‌کند و موجب می‌شود هیچ یک از کارهایی که در زندگی انجام می‌دهیم برای احساس رضایتمان کافی نباشد.

گرچه عزت نفس پایین اغلب اوقات موجب کاستی استعدادهای فرد، حتی در مورد مستعدترین افراد، می‌شود اما لزوماً هم به این شکل خود را نشان نمی‌دهد.

اما به هر ترتیب، آنچه بیش از هر چیز روشن و مشخص است این است که عزت نفس پایین توانایی فرد را برای تجربه حس رضایتمندی درونی محدود می‌کند.

این واقعیت دردناکی است که بسیاری از انسان‌های بسیار موفق تجربه می‌کند.

خود هیپنوتیزم صوتی افزایش عزت نفس

♦ تقویت احساس ارزشمندی و عشق به خویشتن

♦ تقویت احساس رضایت از خود و زندگی

♦ تقویت احساس خوشبختی

♦ تقویت احساس شادی

دانلود خود هیپنوتیزم صوتی عزت نفس

مثالی از عزت نفس پایین در یک فرد موفق

روزی یک تاجر بسیار موفق و باهوش می‌پرسید: “چرا رنج ناشی از شکست‌های ما بسیار شدیدتر و پایاتر از لذت موفقیت‌های من است، حتی با وجود اینکه موفقیت‌های من خیلی بیشتر از شکست‌هایم است.

چرا شادکامی زودگذر و بیچارگی این قدر بادوام است؟ ” و سپس در ادامه گفت: “من در ذهنم مرتب پدرم را می‌بینم که مرا مسخره می‌کند”.

آری مأموریت ذهن ناخودآگاه او در زندگی که به واقعیت تبدیل شده بود این نبود که آنچه را که هست بیان کند بلکه این بود که به پدرش نشان دهد که او می‌تواند به جایگاه‌های بلند دست یابد.

وقتی حرمت ما درگیر تعارضات نیست، موتور محرکه ما مسرت و شادی است نه ترس.

این تجربه شادکامی و خوشبختی است که ما آرزو داریم نه پرهیز از رنج بردن.

هدف ما ابراز وجود است نه اثبات وجود و یا انکار وجود.

انگیزه‌ی ما اثبات ارزشمندمان نیست بلکه زیستن بر اساس امکاناتمان است.

اگر هدف من ایست که ثابت کنم من کافی هستم، این هدف الی بی‌نهایت ادامه میابد و هرگز به مقصود نمی‌رسد، چرا که

ما از همان روز که وارد بازی اثبات خودمان شدیم در این بازی باخته‌ایم.

چون این یک بازی بی‌پایان است.

در چنین شرایطی، همیشه یک پیروزی دیگر، یک ترفیع دیگر، یک فتح جنسی دیگر، یک شرکت دیگر، یک تکه جواهر دیگر، یک خانه بزرگ‌تر، یک ماشین گران‌تر، یک جایزه دیگر وجود دارد که هنوز به آن دست نیافته‌ایم.

و این می‌شود این بازی بی‌پایان تلاش برای اثبات خود.

بازی ناپایانی که حس لذت بردن و حس رضایتمندی را علیرغم همه‌ی دستاوردهایمان از ما می‌گیرد.

مترجم: مرضیه فاطمی

برگرفته از کتاب six pillars of self esteem نوشته ناتانیل براندن