راز سعادت و سلامت: فلینظر الانسان الی طعامه

در آشپزخانه ی محل کارم نشسته بودم که چشمم به جمله ای کنار میز غذا خوری جلب شد: “فلینظر الانسان الی طعامه”. آیه ای از قران که ترجمه ی آن این است:” انسان باید به طعامی که می خورد بنگرد”.  نگاهی به ظرف غذایم کردم و از خودم پرسیدم معنی آن چیست؟ آیا معنی آن این است که به غذایم نگاه کنم که استخوان و سنگ ریزه داخل آن نباشد؟ به نظر نمی رسید به همین سادگی باشد. آیا معنی آن این است که مراقب باشم غذایم فاسد نباشد و سلامتی ام را به خطر نیاندازد؟ یا مراقب باشم که غذای آلوده و ناپاک که با مال حرام بدست آمده نباشد و ایمانم را نشانه نگیرد؟ در این افکار بودم که کمی آن طرف تر چشمم به برگه ی دیگری خورد که منظور از طعام در این آیه را از امام صادق (ع) نقل کرده بود: ” منظور علمی است که انسان می آموزد. باید دقت کند که این علم را از چه کسی دریافت می کند.” چه تعبیر زیبایی. علم غذای روح است پس بنگر علمی که می آموزی از که است و او چه به تو می آموزد. آیا مشتی اراجیف را تحت عنوان علم به تو می آموزد و ذهنت را از جهل انباشته می کند یا واقعا به خرد و حکمت تو اضافه می کند؟ مشعوف این تعبیر زیبا بودم که به یاد دوستی افتادم که حدیثی می گفت به این مضمون که «قرآن، ظاهری دارد و باطنی، و باطن آن هم باطنی دارد، تا هفت باطن» . گو اینکه قرآن برای هر یک از ما متناسب با درک و معرفتمان درسی برای آموختن دارد. دلم می خواست بدانم این آیه برای من چه پیامی دارد تا اینکه اخبار و حوادت ناگوار این هفته ژرفای آن را برایم روشن تر کرد.

شنیدم وزارت بهداشت اعلام کرده ۸۰ درصد مرگهای ما به علت عادات نامناسب غذایی و روانی است. باورتان می شود؟ چه آمار زیادی. یعنی سلامت جسمی ما به میزان زیادی به آن خوراکی بستگی دارد که وارد معده می شود. یعنی اگر به غذایی که می خوریم دقت داشته باشیم و سلامتی خود را مد نظر قرار دهیم بخش عمده ای از مسیر سلامت خود را به سادگی طی کرده ایم.

اما مسئله فقط سلامت جسم نیست سلامت روان هم هست و اتفاقا حوادت ناگوار این هفته نیز گواهی بر آن بود، خبر تاسف بر انگیز خودکشی دو دختر نوجوان که تحت تاثیر چالش یک بازی اینترنتی خود را از ارتفاع پرت کرده اند. دو دختران نوجوان چنان روح و ذهن خود را به روی یک بازی اینترنتی باز می کنند و هر چه او گفت می پذیرند که وقتی می گوید دستانت را با چاقو زخمی کن زخمی می کنند و عکسش را هم می فرستند. وقتی می گوید در حالی که داری سلفی می گیری خود را از یک بلندی پرت کن و بکش آن ها هم پرت می کنند و می کشند. خدای من چه فاجعه ای. سخت متاسف شدم. نه فقط برای مرگ یکی از دختران و مجروح شدن آن دیگری، نه فقط برای خانواده داغداری که یک عمر به خود سرکوفت خواهند زد، بلکه برای جامعه ای که قشر نوجوان و جوانش اینطور ذهن و روح خود را به روی هر چه که از راه می رسد باز می کنند.

این شد که پیام این آیه را خیلی بیشتر درک کردم. پیام آیه ی فلینظر الانسان الی طعامه برای من این است که بنگر وجودت را با همه ی ابعاد و جوانبش از کجا تغذیه می کنی؟ بنگر که روح و جسم و ذهنت را به روی چه باز می کنی و چه به خورد آنها می دهی؟ چه غدایی می خوری؟ چه کتابی می خوانی؟ چه فیلمی می بینی؟ چه موسیقی گوش می دهی؟ از چه استادی کسب علم می کنی؟ چه نوع دوستی را برای هم نشینی انتخاب می کنی؟ با چه اپلیکیشن موبایلی بازی می کنی؟ در چه گروههایی عضو هستی؟ کدام روزنامه یا مجله را می خوانی؟ کدام شبکه ی تلویزیونی، ماهواره ای یا اینترنتی را دنبال می کنی؟ کدام اخبار را گوش می دهی؟  خلاصه خودت را از کجا تغذیه می کنی؟ ورودی ذهن و گوش و چشم و قلب و روح تو از کجا تغذیه می شود؟ از دوستان نا اهل؟ از فیلمهای مزخرف؟ از کتابهای تاریخی تحریف شده ای که غرض ورزانه نوشته شده اند؟ از دروغها، شایعات و شبهه های تلگرامی که دست به دست می چرخند؟ از اپلیکیشنهایی که دست آخر تو را به خود زنی و خود کشی می کشانند؟ از کجا؟

با خودم فکر کردم اگر می خواهم علم را از اهل آن بیاموزم پس بهتر است خودم هم برای درک بهتر این آیه سری به تفسیر قرآن و نظر متخصصین این حوزه بزنم. جستجویی کردم و در کنار معناهای زیبا و مختلفی که در این آیه بود به تعبیری ژرف تر رسیدم که به نظرم همه معانی قبلی را پوشش می داد: “فلینظر الانسان الی طعامه” یعنی شایسته است که انسان در غذای روحانی خود نیز هم چون غذای جسمانیش دقت به خرج دهد و وجودش را با آنچه از جانب پروردگار و به واسطه ی باران وحی بر قلب پیامبر نازل شده و بر سینه های معصومین ذخیره شده تغذیه کند. شایسته است که مومن حکمت و معرفت را از شجره ی رسالت و اهل بیت نبوت که مهابط وحی و سرچشمه های حکمت الهی هستند بیاموزد و با پیروی از آنان میوه های لذت بخش ایمان و فضائل اخلاقی را در خود پرورش دهد.

به نظرم این آیه می تواند نه فقط مسیر سلامت روحی و جسمی ما بلکه مسیر سعادت دنیا و اخرت مان را به ما نشان دهد: “فلینظر الانسان الی طعامه”

مرضیه فاطمی